Duurzaamheid is geen nieuw thema, maar wel een thema dat KindVak een warm hart toedraagt. Daarom maken we gebruik van huurmaterialen die vaak hergebruikt worden, maken we gebruik van leveranciers uit de regio en scheiden we het afval. Maar ook jij kan een kleine bijdrage leveren, door met de trein te komen. En wie weet, ga je wel gratis! Als jij een foto van je treinkaartje of OV chip overzicht naar ons opstuurt, maak je kans op volledige vergoeding van je reiskosten. Na de beurs trekken we 10 kaartjes die het bedrag van ons vergoed krijgen. Je kaartje kan je mailen naar info@conexpo.nl. En om het nog makkelijker te maken, zorgen wij voor een pendelbus vanaf het station!
Op de beurs laat Johan Hof, samen met lokale leerlingen, zien hoe er op een vooruitstrevende basisschool gewerkt en geleerd wordt. Onder de noemer ‘Klas voor de Toekomst’ doet Johan dit regelmatig, om veel collega’s uit het hele land te inspireren.
Johan Hof leerkracht van OBS West in Capelle aan den IJssel: “Onze school beschikt over twee Klassen voor de Toekomst. Een Lego Education Studie, een Westlab en een technieklokaal. Voor onze leerlingen zijn er verschillende leermiddelen beschikbaar zoals laptops en smartboards, een podium voor drama en theater en een kookplek. Ook gebruiken wij op school het plafond als leermiddel waar bijvoorbeeld een doek met een geprinte geschiedenistijdbalk hangt. Het beste leermiddel verschilt per leerling per moment en ze krijgen volop de ruimte om hun talenten te ontdekken.”
Op KindVak creëren we een ruimte waarin veel van de zaken uit Johan’s klaslokaal terug te vinden zijn, maar alleen de materialen zeggen niet zoveel. Daarom geeft hij ook daadwerkelijk les op KindVak! Wil jij met jouw klas de uitdaging aan? Laat het ons weten via info@conexpo.nl en wie weet zijn jullie op 13-14-15 januari de Klas voor de Toekomst.
Op de groep of in de klas vind je speelgoed en meubilair altijd in harmonie met elkaar. Bij de beslissing samen een nieuwe showroom te openen was dit dan ook een belangrijk uitgangspunt: je wilt het materiaal zien zoals je het normaal ook gebruikt in de praktijk. In ons eerste gesprek over een gezamenlijke showroom was er gelijk een klik. We passen goed bij elkaar. We gaan door het vuur voor onze klanten, vinden kwaliteit belangrijk en hebben duurzaamheid hoog in het vaandel staan.
Dankzij onze samenwerking weet je als pedagogisch professional of inkoper zeker dat die harmonie geborgd is. Een pop die past in het bijbehorende bedje bijvoorbeeld. Ook hebben we al voor jou nagedacht over de beste combinaties. Pakketten met meubilair en bijbehorend speelmateriaal zodat je zeker weet dat het goed zit.
Een van onze klanten aan het woord:
Als clustermanager bij SKIK Kinderopvang (Joure) en voormalig specialist Kwaliteit was ik erg benieuwd naar hoe Esdoorn en Planet Happy hun samenwerking in praktijk brengen. Op uitnodiging van beiden bezocht ik deze zomer de nieuwe showroom in Doorn. Tijdens de rondleiding en het gesprek met Warner en Vincent zag ik hoe de materialen van Planet Happy een plekje hebben gekregen in en bij het meubilair van Esdoorn. In de met themahoeken ingerichte showroom zie je speelgoed waarin je de pedagogische visie van kinderopvang herkent. Met de nadruk op het gebruik van natuurlijke materialen. Dat spreekt mij aan!
Linda Schuhmacher
Ben je nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over onze samenwerking? Check het filmpje voor een impressie. Natuurlijk vertellen we je er op de Kindvak graag meer over, je kunt ons vinden op stand 437 (Planet Happy) en stand 520 (de Esdoorn)
Dit artikel is een uittreksel uit KindVakMagazine 3-2021. Klik hier om het helemaal te lezen!
Bewegend leren, waarom is dat zo belangrijk? Wendy sprak Lotte Klein – coördinator peuteropvang en buitenspeelbaas – en Simon Brouwer – vakdocent Lichamelijke Opvoeding en franchisenemer bij Leer-Bewegend. Zij nemen jou mee in de (buiten)wereld vol beweging.
Wanneer Wendy de vraag stelt waarom buiten leren belangrijk is, zegt Lotte: ‘Waarom zou het eigenlijk niet belangrijk zijn? Op verschillende momenten in het leven merk ik dat het prettig voelt als ik buiten ben en beweeg. Zeker als het even niet zo rooskleurig lijkt allemaal, is de natuur mijn grootste vriend. Wanneer je goed in je vel zit, kom je beter tot leren en blijf je jezelf ontwikkelen. Zo werkt dat ook bij kinderen. Door buiten te zijn leren ze door te zetten als ze in een boom klimmen, balans te houden op een boomstam en ze ontwikkelen ruimtelijk inzicht bij het bouwen van een hut van takken. De ontwikkeling van ieder kind kan dus zeker ook bewegend én buiten.’
Buitenspeelbaas Lotte
Rol van PM’ers en leerkrachten ‘Het is belangrijk dat kinderen veel buiten kunnen spelen gedurende de dag’, vertelt Simon. ‘Als PM’er (pedagogisch medewerker) of leerkracht kan je genoeg mogelijkheden bedenken om een reguliere les dusdanig vorm te geven dat het ook buiten kan. Dat vraagt creativiteit en flexibiliteit maar er is écht heel veel mogelijk. Wanneer kinderen opgroeien met bewegend leren dan zal dit later ook doorwerken in hun leef- en beweegpatroon.’
Rol van ouders Ouders spelen net als PM’ers en leerkrachten een belangrijke rol in de ontwikkeling van het beweegpatroon van kinderen. Simon: ‘Laat je je kind direct uit school achter de Playstation zitten of ga je samen wandelen, de natuur in of een wedstrijdje voetballen? Op dagen dat je als ouder (begrijpelijk) minder tijd hebt, kan je andere beweegmomenten bedenken. Laat je kind bijvoorbeeld zelf naar school laten lopen of fietsen of laat ze lekker spelen in de (natuur)speeltuin om de hoek.’
Bewegend leren met behulp van de leermatten maakt een les voor leerlingen leuker en uitdagender. De methode vanuit Leer-Bewegend is gemaakt voor leerlingen van groep 3 t/m 8 op de basisschool. Ook binnen het speciaal onderwijs, de buitenschoolse opvang en leerwegondersteuning op het voortgezet onderwijs wordt er gebruik gemaakt van de reken- en spellingmatten
Alles wat je binnen doet, kan ook buiten ‘Ik ben van mening dat alles wat je binnen doet, ook buiten kan’, zegt Lotte. ‘Elke activiteit kun je ombuigen naar buiten. Heel simpel kun je denken aan het tellen en sorteren van de stenen die je buiten vindt of een boekje lezen in een kring op het gras. Dat laatste is misschien niet meteen bewegend, maar dat kun je het wel maken door bijvoorbeeld een dier na te doen uit het verhaal. Daarbij worden je zintuigen anders geprikkeld als je op het gras zit, dan wanneer je op een stoeltje binnen zit.’
Simon: ‘Iedereen kent het hinkelen van vroeger. Zet met stoepkrijt de getallen 1 t/m 10 op een tegel en laat kinderen hinkelen waarbij wisselend met één en twee benen gesprongen moet worden. Of leer de tafels op de trap: de onderste trede is 1×5, op de tweede trede leer je 2×5 en zo door.’
Over de auteur: Wendy Meerbeek is een van de vaste redacteuren van KindVakMagazine. Daarnaast heeft zij haar eigen bedrijf, meersocial.nl, dat bedrijven in de kinderopvang en primair onderwijs helpt met communicatie en organisatie.
Dit artikel is een uittreksel uit KindVak Magazine 3-2021. Klik hier om het volledige artikel te lezen!
Als je denkt dat ‘risicovol spelen’ alleen hoort bij bso-kinderen, dan heb je het mis.Ook kleine kinderen zoeken spannende situaties op. Althans, situaties die wij als spannend omschrijven. Voor jonge kinderen zijn het in eerste instantie gewoon ‘situaties’.
Oefening baart kunst
Je baby van 9 maanden alleen de trap op laten kruipen, dat noemen we gevaarlijk. De risico’s daarvan zijn niet te overzien. Je baby van 9 maanden de trap op laten kruipen, terwijl jij er achter loopt, vinden we een stuk minder gevaarlijk.
Wellicht komt de gedachte in jou op: “Als ik een jong kind geen gelegenheid bied, dan gaat de interesse misschien wel voorbij, totdat hij of zij zelf die trap op en neer kan?” Dan volgt daarna alleen het punt: “Maar wanneer is dat dan en je moet ook oefenen om iets goed te kunnen.
Zoek een balans
Als ouder of professional wil je kinderen beschermen tegen pijn. Of dat nou fysieke pijn of mentale pijn is. Aan de andere kant hebben kinderen ook ruimte nodig, ruimte om te ontdekken wie ze zelf zijn en wat ze leuk vinden. Daarnaast hebben kinderen ruimte nodig om hun grenzen te leren kennen: tot wanneer vind ik iets leuk, tot waar durf ik te gaan en hoe hoog durf ik te klimmen? Als ouder en professional is het de kunst om hierin een balans te vinden.
Reageer relaxed
Wat je als persoon ergens van vindt, begint bij jezelf. Je wordt gevormd door je genetische aanleg in combinatie met de ervaringen die je in het leven opdoet. Het is belangrijk om je hier, als ouder of professional, bewust van te zijn. Dus wat jij meeneemt in de relatie met een kind, bepaalt deels hoe een kind later met iets omgaat.
Kijk maar eens in de eigen praktijk en je zal zien dat wanneer kinderen vallen, als het patroon nog niet echt is ingesleten en zonder al te veel pijn te hebben, ze eerst naar jou kijken om te zien hoe jouw reactie is. Afhankelijk van jouw reactie zal een jong kind de reactie daarop aansluiten. Als jij rustig reageert, dan zal een kind ook relaxter reageren, dan wanneer jij er een groot drama van maakt.
Risicovol spelen
Tegenwoordig is er steeds meer aandacht voor risicovol spelen. Risicovol spelen houdt in dat kinderen de mogelijkheid krijgen om spannende, uitdagende en avontuurlijke activiteiten te ondernemen, waarbij er een risico bestaat op een (kleine) verwonding. Kinderen vinden risicovol spelen leuk, omdat zij spanning en ook trotse gevoelens kunnen ervaren.
Onderzoek toont aan dat risicovol spelen een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van kinderen. Een aantal voordelen van risicovol spelen is dat kinderen risico’s leren inschatten, dat ze cognitieve vaardigheden ontwikkelen om de juiste beslissingen te nemen als ze zich in een risicovolle situatie bevinden en dat hun zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen groter wordt. Ook worden direct verschillende ontwikkelingsgebieden gestimuleerd, zoals de motoriek, en werken kinderen aan hun sociale vaardigheden.
Over de auteurs:
Marije Magito (marije@hetjkc.nl) is directeur van Stichting Jonge Kind Centrum, een organisatie die educatieve diensten aan ouders met hun jonge kind biedt. Zij is lid van de adviesraad van de KindVak.
Mireille David (m.david@cedgroep.nl) is pedagoog en werkzaam als Senior Innovatie- en organisatieadviseur bij de CED-Groep. Zij is lid van de adviesraad van de KindVak en redacteur voor KindVakmagazine. Mireille schreef het boek De gelukkige pm’er voor alle bezoekers van de KindVak in januari 2020.
Dit is een uittreksel van het artikel in KindVak Magazine 3-2021. Klik hier om het volledige artikel te lezen!
De afgelopen jaren is er veel gaande als het gaat om de inrichting van de speelruimte. Betontegels eruit en meer ruimte voor groen. Ook in de kinderopvang. Het zorgt voor aantrekkelijke buitenruimte waar kinderen vaak ook meer te beleven hebben.
‘Buitenspelen is leuk!‘ Dat zeggen bijna alle kinderen. Maar het is veel meer dan alleen maar leuk als we kijken naar wat kinderen laten zien in hun spel. Het is van groot belang voor de ontwikkeling van een kind.Buitenspel is een moment van de kinderen. Een moment waarin ze zelf voor keuzes komen te staan en deze met elkaar moeten afwegen. Dat maakt dat buitenspelen een grote bijdrage kan leveren aan de fysieke, motorische, creatieve, cognitieve, emotionele en sociale ontwikkeling van het kind. Ieder kind heeft ruimte nodig om zichzelf te ontwikkelen en om grenzen te verleggen, een plek om met creativiteit een eigen spel te spelen.
Buiten kan dat beter dan binnen omdat hiervoor meer mogelijkheden zijn en er meer gelegenheid is om grenzen te verleggen en eindeloos te oefenen. Zo bevordert buitenspelen vaardigheden als rennen, klimmen, springen, glijden, gooien, vangen, schoppen, schommelen en buigen. Tijdens het buitenspelen leren kinderen bovendien hun creativiteit te gebruiken en ontwikkelen ze hun fantasie. Kinderen maken daarnaast zelf hun spelregels, werken samen of concurreren met elkaar. Hierdoor leren ze om te gaan met winnen en verliezen en ontwikkelen ze emotionele vaardigheden als empathie, flexibiliteit en zelfbewustzijn.
Maar dit alles zegt nog weinig over een groene invulling van de speelruimte. Toch zal je zien zodra groen wordt toegevoegd aan de speelruimte dit gelijk positieve invloed heeft op goede zonering, ruimtelijk opbouw, uitdaging en structuur. Daarnaast komt een groene spelomgeving een veel vriendelijkere uitstraling en maakt het een aangenamere plek om te verblijven. Maar daarnaast heeft ruimte voor groen heeft nog veel meer voordelen. Onder ander voor klimaatadaptatie, tegen hittestress en duurzaam omgaan met (hemel)water. In de kinderopvang wordt vaak gekozen voor schaduwdoeken, terwijl een paar bomen de buitenruimte veel meer koelen. Tegels houden op warme dagen warmte vast. Een boom zorgt voor verkoeling. Onder een schaduwdoek blijft de warme lucht veel meer hangen, maar kan deze wel tussen bladerdek opstijgen. Bomen verdampen op warme dagen ook veel vocht wat ook maakt dat de omgeving koeler wordt. En door in het najaar blad juist even te laten liggen, hebben de kinderen met deze losse natuurlijke materialen tal van andere spelmogelijkheden.
Over de auteur: Eelco Koppelaar is specialist in speelruimte, zijn ontwerp- en adviesbureau verzorgt ontwerpen voor kinderopvang, scholen, recreatie en openbare ruimte waarin groen de hoofdrol heeft.
Dit artikel is afkomstig uit KindVak Magazine 3-2021, klik hier om het in zijn geheel te lezen!
15% van de kinderen speelt nooit buiten, terwijl buiten sporten, spelen en bewegen zo belangrijk is voor de gezondheid en ontwikkeling van een kind. ‘Buiten zijn met andere kinderen, leren over de natuur, angsten overwinnen en grenzen ontdekken, dat gun ik ieder kind’, zegt Mijke Sluis, Kwartiermaker van de Buitenspeelcoalitie.
Medio 2020 hebben de Johan Cruyff Foundation, Krajicek Foundation, Jantje Beton, samen met het Mulier Instituut en het Kenniscentrum Sport en Bewegen de handen ineengeslagen om vanuit samenwerking meer kinderen en jongeren aan het spelen en bewegen te krijgen. Samen vormen zij de Buitenspeelcoalitie, ondersteund door het Ministerie van VWS. Mijke: ‘Ieder kind moet de kans krijgen om buiten te kunnen spelen en dat is lang niet altijd zo, helaas. Omdat wij het ongelooflijk belangrijk vinden dat ieder kind wél buiten kan spelen, is de Buitenspeelcoalitie ontstaan.’
‘Buiten spelen en sporten is nu belangrijker dan ooit. Tijdens de coronapandemie is 80% van de jongeren minder gaan bewegen. Niet alleen liggen coronakilo’s op de loer, maar ze missen ook het contact met hun vrienden. Er is geen positieve uitlaatklep en daardoor zitten veel kinderen ook slechter in hun vel. Met de Buitenspeelweek willen we heel Nederland oproepen meer buiten te spelen en te bewegen. Laat dit het begin zijn van een buitenspeelrevolutie!’
Dave Ensberg-Kleijkers, directeur bestuurde Jantje Beton
Het hele jaar door buiten Ieder jaar wordt de Buitenspeeldag georganiseerd. ‘Maar er is meer aandacht nodig. Daarom heeft afgelopen maand de eerste editie van de Buitenspeelweek plaatsgevonden. Tijdens deze week heeft een groot aantal activiteiten plaatsgevonden waar ook professionals, ouders en grootouders bij zijn betrokken. Een groot succes’, vertelt Mijke, ‘maar natuurlijk we willen nog meer bereiken. Niet alleen tijdens een Buitenspeelweek maar het gehele jaar door willen we beweegmomenten creëren. Dit kan bijvoorbeeld na schooltijd en in het weekend, maar ook tijdens de pauze, de wandeling van huis naar school, op de buitenschoolse opvang, op de Nationale Buitenlesdag en tijdens de Koningsspelen. Het is belangrijk dat we met elkaar creatief nadenken we kunnen doen om kinderen meer buiten te laten spelen en om ervoor te zorgen dat er meer speelplekken zijn. Onze coalitie kan professionals en ouders hierin ondersteunen. Met elkaar kunnen we de krachten bundelen, dan komen we ver.’
Spelenderwijs leren en ontdekken, dat gun je ieder kind! Daarom realiseren wij bij Van Vliet Duurzaamhout veilige, groene buitenruimtes. Of je nu kiest voor een buitenklas met een zitkring van hout, een waterspeelplek, een plein met een (boom)hut, picknicktafels voor groot en klein, een moestuin of insectenhotel… wij maken natuurlijk spelen mogelijk voor iedere school en kinderopvang.
Niet alleen binnen vindt de ontwikkeling van kinderen plaats maar juíst ook daarbuiten. Daarom kiezen wij voor duurzame en groene buitenspeelruimtes. Samen creëren we een plek waar kinderen leren en ontdekken en waar ruimte is om te doen wat hij of zij wil. Een groen plein dat leuk is voor ieder kind!
Hoe gaan we te werk? Op de vraag hoe je een ruimte zo groen mogelijk maakt, geven wij graag antwoord. Omdat iedere vraag anders is, leveren wij maatwerk in samenwerking met speelplaatsinrichters. Samen met onderwijs- en kinderopvangprofessionals, kinderen en ouders bouwen we een duurzame buitenspeelruimte. Van ontwerp tot realisatie, wij begeleiden het gehele proces. Ook een leer- én duurzame buitenspeelruimte? Neem vrijblijvend contact met ons op. Wij maken graag kennis.
Van Vliet Duurzaamhout, de nummer 1 leverancier van Europees duurzaam hout!
Subsidies Steeds meer stichtingen, provincies en gemeenten hebben een subsidieregeling voor een groener plein. Verschillende organisaties stellen subsidies en fondsen beschikbaar en ook kleinere fondsen steunen dit initiatief. Het aanvragen van een subsidie kan het gehele jaar door. Meer informatie over subsidies per provincie is te vinden op de website van Zwijsen. Informeer ook zeker bij je gemeente en provincie!
3 tips voor natuurlijk spelen
Geef buiten les Wat je binnen doet, kan vaak ook buiten. Een groene buitenspeelruimte is dé plek om beweeg- en natuurles te geven. Maak bijvoorbeeld een buitenklas met een zitkring van hout. Gebruik deze ‘klas’ ook voor de pauzes, de Nationale Buitenlesdag, de Buitenspeelweek, teamoverleggen of ouderavonden. Een groene buitenruimte draagt ook bij aan rustmomenten voor een kind. Zo kunnen kinderen in een houten (boom)hut een boek lezen of een spel doen in de buitenklas. Voor de kinderen fijn maar als volwassene word je toch ook blij van lekker buiten aan het werk zijn? Meer speel- én werkplezier dus.
Voor ieder kind
Bij de inrichting en activiteiten op de kinderopvang en school is het belangrijk om materialen te kiezen voor diverse leeftijden en typen kinderen. Zo kan het leuk zijn een kleine moestuin te creëren waardoor de natuurles buiten plaats kan vinden. Zo eten kinderen ‘van het plein’ en leren ze nog meer over planten en voeding. Maak ook samen met kinderen een insectenhotel van duurzaam hout. Wat zullen ze een hoop nieuwe diersoorten ontdekken. Een leuke plek voor kinderen maar ook een fijne omgeving voor dieren. Is er een praktijkklas op school? Laat kinderen zelf (buiten) met hout iets moois en duurzaams maken. Of heeft de kinderopvang een sportlocatie? Maak deze duurzaam met mooie houten picknickbanken, zand- en waterspel en duurzame verlichting.
Groen in de stad In steden waar de natuur niet ‘om de hoek’ ligt, biedt een groene buitenspeelruimte ook meerwaarde. Zo verduurzaamden we het schoolplein van Meester Baars School in Rotterdam voor het tv-programma Green Make Over.
De komende editie van KindVak, op 13-14-15 januari 2022 in Brabanthallen ’s-Hertogenbosch, wordt uitgebreid met een extra hal om ruimte te bieden aan een toevoeging aan het exposantenaanbod: het facilitaire segment.
“KindVak is in de afgelopen 25 jaar autonoom uitgegroeid tot een beurs met een breed aanbod. Wij zien dat dit met name bedrijven zijn die zich richten op alles wat met het kind te maken heeft. De bedrijfsvoering daar omheen – het facilitaire aspect – is de afgelopen jaren steeds belangrijker geworden. Dat wilden we ook graag terug laten komen op de beursvloer.” Volgens Gerbrig Reitsma, beursorganisator KindVak bij ConExpo, kwam de samenwerking met Thierry Trampe, Han van Egdom en Marco van de Wetering daarom op het juiste moment.
De heren organiseerden al eerder een evenement voor deze doelgroep, Platform Onderwijs Facilitair. Dat evenement wordt geïntegreerd in KindVak. “Hierdoor kunnen we de beurs in één keer substantieel uitbreiden. En dat is van belang voor de bezoeker: die wil zich kunnen oriënteren, rondkijken en vergelijken.” Niet alleen het exposantenaanbod wordt uitgebreid, ook in het workshopprogramma komt het facilitaire thema uitgebreid aan bod.
Met de overname en de toetreding van Han en Thierry tot het salesteam van KindVak, denkt de organisatie in januari fors meer bezoekers te trekken.
Meer informatie?
Neem contact op met Gerbrig Reitsma, ConExpo, beursorganisator van KindVak: gerbrig@conexpo.nl of via 073 – 2020229
Dit bericht is een uittreksel van het artikel uit KindVak Magazine 2-201. Lees het hier helemaal!
Om gelukkig te zijn, moet je je gehoord, gezien en begrepen voelen. Dat geldt voor volwassenen en kinderen. Maar met een ontwikkelingsvoorsprong loopt dat soms anders.
Je wordt niet altijd goed gezien. Je gedrag wordt anders geïnterpreteerd, dat wat je zegt, wordt niet goed verstaan en je omgeving begrijpt niet altijd jouw intenties en behoeftes en begrijp jij de omgeving niet altijd. En als je je niet begrepen voelt, heeft dat gevolgen. En die gevolgen maken je niet gelukkig.
In de praktijk zie ik regelmatig dat jonge kinderen met ontwikkelingsvoorsprong zich thuis prettig voelen. Maar in de kinderopvanggroep of in de klas laat dit kind minder zien wat het leuk vind, waar het goed in is, gaat geen uitdaging aan, speelt het meer naast de kinderen, trekt het vooral naar de begeleiders of leerkracht, wil het zelfs niet meer naar opvang of school. Thuis krijgt het regelmatig een uitbarsting van emoties thuis, vertoont het clownesk gedrag in de groep of deint wat mee en krijg je van ouders te horen dat dit kind thuis veel meer laat zien.
Ontwikkelingsvoorsprong, zoals ik nu gebruik, is de term voor jonge, hoogbegaafde kinderen. Het model van Tessa Kieboom helpt om te duiden welke kenmerken zichtbaar kunnen zijn. Zij gebruikt daarvoor 2 luiken: het cognitieve of denkluik en het zijnsluik. Deze luiken zijn aanwezig bij deze kinderen, daaruit komen een aantal kenmerken voort die zichtbaar kunnen zijn in het gedrag voor de goede verstaander. Kenmerken als perfectionisme, rechtvaardigheidsgevoel, kritisch zijn naar jezelf en de omgeving, gevoelig voor sfeer en personen en dat alles met een laagje autonomie maakt dat deze kinderen ook kwetsbaar kunnen zijn. Deze kenmerken zijn namelijk mooie eigenschappen, maar kunnen kinderen ook overvallen en machteloos laten voelen.
Auteur van dit artikel is Mirjam Veldhoven, eigenaar van Cleverbee
