Volgens de theorie van MAS1P doorlopen kinderen met Autisme Spectrum Stoornis (ASS) dezelfde fasen als andere kinderen, maar dan vertraagd, extreem vertraagd of versneld. Door deze bijzondere ontwikkeling en een groot scala aan mentale leeftijden krijgen kinderen met autisme vaak niet de ondersteuning die ze op dat moment nodig hebben. Het allerbelangrijkste probleem bij autisme is het inschatten van de sociale omgang, want dit veroorzaakt moeilijkheden in de communicatie en een gebrek aan verbeelding.
Bij deze wil ik benadrukken dat elk kind uniek is. De wijze waarop een kind met ASS last heeft van eventuele problemen is per individu verschillend.
‘Door de beperkte Theory of mind van kinderen met ASS begrijpen ze het gedrag van mensen om hen heen niet goed. Maar wat doe je hiermee als leerkracht?’
Contact maken
Kinderen met ASS communiceren vooral vanuit ‘ik’. Ze zullen vooral gericht zijn op hun eigen verhaal en hierdoor is er minder sprake van wederkerigheid. Dit komt omdat ze een vertraagd ontwikkelend socioschema hebben, ze beseffen nog niet goed dat er een verschil is tussen henzelf en de ander. Een gevolg hiervan is dat ze moeite kunnen hebben met het gebruik van de woorden ‘ik’ en ‘jij’. Door hun beperkte Theory of mind (TOM) begrijpen ze het gedrag van mensen om hen heen niet goed. Maar wat doe je hiermee als leerkracht?
- ASS betekent voor de leerkracht dat hij voor afstemming moet zorgen. Hij moet duidelijke regels stellen en het gedrag van de ander zo voor spelbaar mogelijk maken.
- Ook is het belangrijk dat de leerkracht het kind eerst de gelegenheid geeft om te vertellen, want dan pas is het kind in staat om te luisteren naar de leerkracht.
- Kinderen met ASS zoeken meestal alleen contact als zij hier behoefte aan hebben (De Bruin, 2014). Dit kunnen ze niet veranderen en moeten we als leerkracht accepteren.
- Ook hebben ze een eigen manier van vertellen en vaak kunnen ze dit maar op één manier uiten. Het is bijvoorbeeld heel goed mogelijk dat er een vraag schuilt achter een mededeling, maar dat door gebrek aan inzicht (TOM) de vraag niet goed geformuleerd kan worden. Dit betekent voor de leerkracht dat hij moet doorvragen en moet nadenken over de vraag achter de vraag.
Oogcontact
De meeste kinderen met ASS vinden het lastig om tijdens een gesprek veel oogcontact te maken. Wanneer je dit als leerkracht bij de leerling merkt is het raadzaam om zelf ook minder oogcontact te zoeken. Het kan zijn dat het kind anders te veel prikkels krijgt. Vaak vinden deze kinderen het makkelijker om indirect contact te maken, bijvoorbeeld via een handpop, briefje of tekening. Vooral de handpop is in de onderwijspraktijk erg goed toe te passen. Het kind kan dan contact maken met de handpop en wordt niet gedwongen om de leerkracht aan te kijken.
Non-verbale communicatie
Ook non-verbale communicatie is voor kinderen met ASS ontzettend ingewikkeld. Doordat ze de uitdrukkingen van anderen vaak niet begrijpen zullen zij ze zichzelf ook niet snel eigen maken. Hierdoor hebben veel kinderen met ASS een vlakke gezichtsuitdrukking. De leerkracht kan het kind helpen door samen foto’s te bekijken van de mimiek van verschillende personen en door in de spiegel zelf gekke bekken te laten maken. Ook kan de leerkracht zijn eigen mimiek ondertitelen, door bijvoorbeeld te zeggen “Ik ben nu boos.”
Een heel fijn boek met meer informatie over communicatie bij ASS-leerlingen is ‘Geef me de 5‘ van Colette de Bruin. Een ander interessant boek over communicatie met kinderen in het algemeen is ‘Luister je wel naar mij‘ van Martine Delfos.
Over de auteur: Linda Willemsen is leerkracht, gedragsspecialist in opleiding, auteur van o.a. het boek ‘50 lesideeën voor de onderbouw’ en blogger op Klasvanjuflinda.nl
