‘Koop speelgoed voor kinderen en zij hebben meer speelplezier met de doos waarin het verpakt was’. Het ligt voor de hand om in de buitenruimte speelmateriaal beschikbaar te hebben zoals hoepels, ballen, springtouwen en loopklossen. Maar zijn er ook andere mogelijkheden die meer aansluiten op de beleving en creativiteit van de kinderen zelf? Bij het aanreiken van losse spullen en materialen zie je de meerwaarde voor hun spel direct in de praktijk. Er wordt enthousiast en langdurig gespeeld met natuurlijke materialen zoals boomstammetjes en takken, evenals met en andere ‘waardeloze’ spullen zoals autobanden, kratten, buizen, slangen en kleden.
Theorie van de losse spullen
Kinderen spelen graag met dingen die ze zelf kunnen aanpassen naar hun eigen wensen. Volgens de ‘theorie van de losse spullen’ zijn deze ‘loose parts’ geen speelgoed, maar zijn het materialen zonder vooraf bepaald gebruik. Het materiaal kan worden verplaatst, aangepast, gecontroleerd, gewijzigd en gemanipuleerd door de kinderen zelf. In plaats van vaste elementen op het speelplein, zoals een tafeltennistafel, worden spullen gebruikt met eindeloze speelmogelijkheden die elk kind aanspreken.
‘Opvallend is dat kinderen die tijdens de speelpauze vooral zitten of staan meer actief gaan spelen.
Een bijdrage aan het speelplezier
Het mooie van losse spullen is dat ze geen handleiding hebben. Integendeel, het nodigt kinderen uit om hun eigen verbeelding te gebruiken en hun eigen spel vorm te geven. Uit onderzoek komt naar voren dat het werken met ‘loose parts’ bijdraagt aan het meer bewegen van kinderen, het verminderen van ruzies en de bevordering van sociale en creatieve ontwikkeling. Verder is het goed voor motoriek en balans, samenwerking en overleg en de controle over het eigen spel. Omdat het spelen met losse materialen vaak meer uitdaging biedt, leren kinderen omgaan met risico en verkennen zij hun grenzen. Opvallend is dat kinderen die tijdens de speelpauze vooral zitten of staan meer actief gaan spelen, en dat vooral meisjes meer in beweging komen.
‘Een goedkoop en simpel idee dat bijdraagt aan duurzaamheid en natuurbeleving, en veel plezier geeft voor de kinderen!’.
Eenvoudig voor elkaar te boksen
Het verzamelen van ‘loose parts’ is niet moeilijk. Vaak is er op het speelplein van school of kinderopvang een (extra) opslagruimte waar kinderen tijdens het buitenspelen zelf de spullen kunnen pakken. Voor de vulling van de opslag kan er een oproep worden gedaan bij ouders om te gaan kijken of zij bijvoorbeeld nog planken en kleden over hebben. Ook de lokale middenstand kan helpen, bijvoorbeeld met tapijtrollen van de interieurwinkel of banden van de motorzaak. Bovendie kann de gemeentewerf helpen met het doneren van autobanden en natuurlijke materialen. Tot slot kan de plaatselijke kringloop voor de nodige materialen zorgen. De opslag gaat open tijdens het speelkwartier en het eind van de dag is alles weer opgeruimd. Er wordt rekening gehouden met het weer, maar het blijkt dat bijna altijd er gespeeld kan worden met losse spullen en materialen. Zoals een betrokkene zegt: ‘Een goedkoop en simpel idee dat bijdraagt aan duurzaamheid, recycling en natuurbeleving, en veel plezier geeft voor de jongste en oudere kinderen!’
Over de auteur: Martin van Rooijen is pedagoog, onderzoeker en promovendus ‘risicovol spelen’ aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht.
