PO-Raad, VO-raad en Ruimte-OK hebben een gezamenlijke handleiding geschreven over het ventileren van schoolgebouwen in coronatijd. Nu de herfst en de winter in aantocht zijn is dit ex­tra van belang, want in de koudere jaargetijden zullen veel ramen in schoolgebouwen en kinder­dagverblijven vaker dicht zijn. Is er dan voldoende corona-vrije lucht beschikbaar in het gebouw?

De discussie over corona en voldoende venti­latie lijkt op een fikse strijd uit te lopen, waar­bij veel deskundigen tegenover elkaar staan. De discussie betreft vooral de opening van de middelbare scholen, die meestal groter zijn dan basisscholen en kinderdagverblijven. Grotere aantallen leerlingen zitten opeenge­pakt en moeten steeds massaal verkassen van het ene naar het andere lokaal, vaak zon­der mondkapjes.

In de kinderopvang en bij basisscholen speelt dit minder. Niet alleen omdat zij kleiner van omvang zijn, ook omdat kinderen onder de tien jaar minder risico lopen zelf ziek te wor­den of anderen te besmetten met Covid-19. Er zullen her en der wel uitbraakjes zijn, waar­door scholen (even) helemaal of gedeeltelijk moeten sluiten, maar een snelle reactie van het management kan de schade beperken.

Volgens onderzoek van EenVandaag is ruim 80 procent van de medewerkers op basis­scholen dan ook weer met vertrouwen naar school gegaan. Wel maken schoolleiders zich zorgen, zo blijkt uit een enquête van de Alge­mene Vereniging van Schoolleiders (AVS).

Op 15 procent van de scholen zijn er bij de schoolleiders ‘zorgen’ over ventilatie en lucht­kwaliteit en 44 procent maakt zich ‘enigszins zorgen’. Wel heeft bijna 60 procent van de scholen de ventilatie conform de regels in het Bouwbesluit op orde, 32 procent is nog bezig met een inventarisatie en 11 procent krijgt het niet op orde.

KRITIEK

Basisscholen en integrale kindcentra (ikc’s) maken ook deel uit van het onderzoek dat onderwijsminister Arie Slob heeft gelast naar de veiligheid van ventilatie in schoolgebou­wen in relatie tot de verspreiding van corona. Slob heeft op 18 augustus snel Doekle Terp­stra van Techniek Nederland tot voorzitter be­noemd van het nieuwe Landelijk Coördinatie­team Ventilatie op Scholen (LCVS).

Techniek Nederland had namelijk grote kritiek op het RIVM. Het RIVM heeft begin augustus stilzwijgend de ventilatierichtlijn voor grote gebouwen aangepast. Het advies is nu om waar mogelijk zoveel mogelijk verse lucht toe te voeren in systemen die gebruikmaken van recirculatie. Aanleiding is het onderzoek van het aantal besmettingen in een verpleeghuis in Maassluis. Techniek Nederland is verrast door het stilzwijgend wijzigen van de ventila­tierichtlijn door het RIVM en riep op tot grote­re transparantie.

‘Deskundigen vinden dat het RIVM te weinig aandacht heeft voor verspreiding van het coronavirus via aerosolen.’

Daarnaast vinden veel deskundigen dat het RIVM te weinig aandacht heeft voor versprei­ding van het coronavirus via aerosolen, klei­ne, zwevende druppels die mensen uitstoten bij spreken, zingen en niezen. Er is internati­onaal steeds meer aanleiding om ook deze aerosolen te verdenken van het overbrengen van het coronavirus.

Het LCVS vormt een tijdelijk werkverband van onder meer met daarin onder meer de VNG, PO-Raad en VO-raad en GGD-GHOR, die gezamenlijk ‘moeten zorg dragen voor veilige ventilatie op elke school’. Doel is om lokale samenwerking en oplossingen te sti­muleren en zorg te dragen voor een landelijk beeld over de voortgang. Dat beeld moet op 1 oktober beschikbaar zijn.

TWIJFELS

Echter, ook over de werking van het LCVS is discussie ontstaan. Het coördinatieteam moet alleen kijken of de ventilatie in schoolgebou­wen voldoet aan de ventilatienormen van het Bouwbesluit. Maar of dit de juiste aanpak is, daarover bestaan twijfels. Het Bouwbesluit is een verzameling normen waaraan alle gebou­wen moet voldoen. Volgens experts zijn deze maatregelen niet toegespitst op het voorko­men van verspreiding van infectieziekten.

‘Het Bouwbesluit is niet ontworpen om te beschermen tegen ziektes die zich door de lucht verspreiden.’

‘Het Bouwbesluit is niet ontworpen om te beschermen tegen ziektes die zich door de lucht verspreiden’, stelt Martijn de Riet, die organisaties advies geeft over het Bouwbe­sluit. En Philomena Bluyssen, professor bin­nenklimaat aan de TU Delft, beaamt dat. ‘De ventilatienormen voor schoollokalen zijn op­gesteld zodat kinderen niet duf worden en goed kunnen leren. Of die richtlijnen ook wer­ken om het virus uit de lucht te halen, is nog maar de vraag.’

ADVIEZEN

De ventilatiediscussie zal de komende twee maanden zeker nog fel worden gevoerd. Tot meer duidelijkheid is ontstaan, doen we het daarom met het advies dat eind augustus door Ruimte-OK, PO-Raad en VO-raad is op­gesteld:

Lucht lokalen en andere ruimtes meer­dere keren per dag door ramen en deu­ren 10-15 minuten per keer tegenover elkaar open te zetten.

Vermijd recirculatie van lucht binnen één gemeenschappelijke ruimte, waar meer­dere personen gedurende langere tijd bij elkaar zijn. Het gaat hier dan niet om recirculatie van lucht tussen verschillen­de ruimtes.

Vermijd verder het ontstaan van lucht­stromen door mobiele (zwenk)ventila­toren en airco’s in gemeenschappelijke ruimtes. Zorg dat er geen luchtstroom van persoon naar persoon gaat.

Laat indien mogelijk de ventilatie zo veel als mogelijk in de hoogste stand aanstaan. Als er sprake is van CO2-ge­stuurde ventilatie pas dan tijdelijk de in­stellingen van het systeem aan zodat in de hoogste stand geventileerd wordt.

Laat na het gebruik van het lokaal de ventilatie een tijd na draaien en in de ochtend voor gebruik eerde opstarten zodat bij aanvang van de lessen het lo­kaal goed geventileerd is.

Indien sprake is van recirculatie van ventilatielucht in dezelfde ruimte dient het gebruik van een dergelijk ventila­tiesysteem vermeden te worden zoals aangegeven in de LCI-richtlijn van het RIVM. Overleg met een expert en/of uw installateur wat eventuele ongewenste neveneffecten kunnen zijn voor het bin­nenmilieu bij het uitschakelen van venti­latie in het klaslokaal.

Voor een volledig overzicht van richtlijnen rondom ventilatie, hou de protocollen en handreikingen van RIVM, Rijksoverheid en Ruimte-OK in de gaten. De handreiking van Ruimte-OK geeft praktisch aan hoe een school in kaart kan brengen of aan de mi­nimale verplichtingen van het Bouwbesluit wordt voldaan (minimaal niveau voor veilig heropenen van de scholen) en wat aanvullend kan worden gedaan om het ventilatieniveau op het niveau van de GGD-gezondheidsricht­lijn te brengen.

Ruimte-OK fungeert verder als helpdesk bij inhoudelijke vragen over het omgaan met ventilatie-installaties. De helpdesk is bereik­baar via telefoonnummer 085-130 40 36. Of stuur een mail naar: info@ruimte-ok.nl

LINKS

www.lci.rivm.nl/ventilatie-en-covid-19

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/corona­virus-covid-19/openbaar-en-dagelijks-le­ven/ventilatie-in-gebouwen

www.ruimte-ok.nl/nieuws/handreiking-co­ronavirus-en-het-gebruik-van-ventila­tie-verwarming-en-koeling-op-scholen

Auteur: Aart Verschuur is redacteur van KindVak Ma­gazine